(apolitiek) Nivo artikel (25/03/2020) van VD-80 fractielid Ramon Tol en Groen Links fractievoorzitter Nico van Straalen deel 1
Het Corona virus; hoe ernstig is de situatie?
Ondergetekenden, econoom en bioloog, kennen elkaar van de gemeenteraad. We staken de koppen bij elkaar omdat we ons, net als vele anderen, grote zorgen maken over het verloop van de coronavirus-epidemie. We hebben de beschikbare gegevens voor u geanalyseerd. Het doel daarvan is om de ernst van de situatie te laten zien. Het lijkt erop dat veel mensen de situatie beoordelen door een vergelijking te maken met Italië. Dat is niet helemaal terecht zoals we hieronder laten zien. Wij willen de inwoners van de gemeente Edam-Volendam, misschien ten overvloede, adviseren gehoor te geven aan de oproepen van de overheid, afstand van elkaar te houden en daar zoveel mogelijk thuis te blijven.
Hoe ernstig is de situatie?
Een aantal lezers onder ons zullen misschien wel de grafieken over het aantal besmettingen en doden als gevolg van het corona virus gezien hebben. Het kan geen kwaad om nog eens goed naar de cijfers van het aantal besmettingen maar vooral ook de trend daarin te kijken.
De groei van het aantal besmette gevallen als gevolg van een virus neemt als functie van de tijd meer dan evenredig toe. Sterker nog, heeft de neiging te versnellen. Onderstaande grafiek laat dit duidelijk zien. De reden is dat elke persoon meer dan één andere persoon besmet en die op zijn beurt weer meer dan één andere, enzovoorts. Het aantal besmettingen neemt explosief toe, niet met een vast aantal maar met een vaste factor. Dit is een bekend verschijnsel in de epidemiologie en geldt zolang er geen maatregelen genomen worden en geen groepsimmuniteit optreedt. Dan zijn namelijk de onbesmette mensen nog sterk in de meerderheid en kan het virus ongestoord overspringen van de een naar de ander.
In onze grafiek zijn we uitgegaan van het aantal gerapporteerde besmette mensen in Italië in de periode van 15 februari t/m 21 maart en van Nederland van 27 februari t/m 21 maart. Belangrijk hierbij is dat het aantal besmette mensen sterk afhankelijk is van hoeveel erop getest wordt. Het is niet onwaarschijnlijk dat er in Italië meer op getest wordt dan in Nederland en dus ook meer besmette gevallen aan het licht komen. Daar durven wij hier verder geen uitspraak over te doen.
De donderblauwe lijn is het totaal aantal besmettingen in Italië vanaf dag 1 (dag dat daar de eerste besmettingen bekend werden; 15 februari) en de oranje lijn geeft dezelfde informatie vanaf dag 1 (eerste besmettingen bekend vanaf 27 februari) voor Nederland. We gaan ervan uit dat voor beide landen de besmettingscyclus op deze dagen is begonnen en het aantal gerapporteerde besmettingen gelijk is aan het werkelijke aantal besmettingen. Overigens zien we bovengenoemde trends ook voor het aantal doden. De stippellijn is een trendlijn ofwel een schatting van het aantal besmettingen voor Italië. We hebben dit land gekozen omdat hiervan de meeste waarnemingen beschikbaar zijn (van 15 februari t/m 21 maart is 36 dagen).
Voor statistische analyse is het aantal waarnemingen misschien nog niet voldoende en virologen en epidemiologen zullen waarschijnlijk nog veel betere modellen hebben, maar bekend is dat de verspreiding van een virus, met name in de beginfase ,zich op deze manier (wiskundigen noemen dit ook wel exponentieel) kan ontwikkelen indien er niets aan gedaan wordt. Dat leerden wij reeds op de middelbare school bij wiskunde. In werkelijkheid ontwikkelt een virus zich meer conform een zogenaamde logistische functie waarbij de groei in het aantal besmettingsgevallen uiteindelijk zal afnemen en er een afbuiging in de grafiek komt. De huidige data en ook berichtgeving duidt er echter op dat we met name in Nederland in de beginfase zitten en dus lijkt ons een trendlijn op basis van een exponentiele functie nog toereikend voor Nederland. Uit de trendlijn valt duidelijk af te leiden hoe de groei in het aantal besmette gevallen in de loop van de tijd versnelt en bijna explodeert. De grafiek laat zien dat in het begin de formule de werkelijkheid heel goed voorspelt. Belangrijk te melden is dat er hierbij uitgegaan wordt van de optie “niets doen”.
In de grafiek is het moment van de lockdown in Italië opgenomen. Vanaf dat moment lijkt de versnelling van de toename in het aantal besmette personen af te remmen. “Lijkt” omdat het nog te vroeg is hier definitieve conclusies aan te verbinden. Ondanks de lockdown is er vooralsnog sprake van versnelde groei, maar minder snel dan in de situatie van “niets doen”. Ook zichtbaar is dat het verschil tussen de trendlijn en de werkelijke cijfers groter wordt. Het werkelijke aantal besmette gevallen stijgt minder snel dan voorspeld door de trendlijn in het begin. Dit kan betekenen dat het onderliggende model (de trendlijn) voor Italie niet langer de juiste is (misschien is een zogenaamde logistische functie hier inmiddels een betere benadering) en zij binnenkort te maken krijgen met een afname van de groei in het aantal besmettingen. Grote vraag is waar die afname van de groei vandaan komt. Misschien begint de lockdown in Italië zijn vruchten af te werpen? Je kunt je in ieder geval afvragen waarom Nederland nog niet in lockdown is gegaan, maar misschien is dat slechts een kwestie van dagen? Belangrijkste conclusie lijkt vooralsnog te zijn dat een lockdown alleen maar leidt tot een minder snelle toename van het aantal besmette gevallen en niet direct tot een afname. Dit geeft maar weer eens aan met wat voor soort “beestje” we hier te maken hebben en hoe ernstig de situatie is.
Italië versus Nederland; oppassen met cijfers vergelijken!
Op facebook doen inmiddels allerlei angstaanjagende vergelijkingen de ronde over het aantal besmettingen in Italië versus Nederland. De meest voorkomende is waarbij het aantal van Italië op 29 feb, 1128, vergeleken wordt met een vergelijkbaar aantal in Nederland. Dat aantal wordt gevonden op 16 maart en bedraagt 1413. Een dergelijke vergelijking gaat natuurlijk stuk op het feit dat deze het aantal besmettingen van landen vergelijkt op een verschillend moment in de besmettingscyclus van beide landen. Om een meer zuivere vergelijking te kunnen maken moet je beide landen met elkaar vergelijken vanaf het moment dat de eerste besmettingen gerapporteerd worden (t=1). Voor beide landen is die datum verschillend. In onze grafiek houden we hier rekening mee. Uit de grafiek zou je kunnen concluderen dat het allemaal nog wel meevalt in Nederland, maar ook dat is helaas te kort door de bocht, het is namelijk appels met peren vergelijken. Op de eerste plaats is de vergrijzing in Italië groter dan in Nederland en dus ook het aantal kwetsbare personen. Je zou dan eigenlijk een vergelijking moeten maken tussen de besmette gevallen per leeftijdscategorie. Daarnaast is in Italië de levenssituatie anders. Kinderen wonen vaak met zowel ouders als grootouders samen onder een dak, hetgeen de kans op besmetting vergroot. En ten derde test men in Italië misschien frequenter op het virus dan in Nederland, waardoor men ook meer gevallen vindt.
Wat betekent dit voor de burger in de gemeente Edam-Volendam?
In onze gemeente zijn inmiddels drie besmettingsgevallen bekend. Hoe zich dit verder gaat ontwikkelen is onzeker. Wel of geen lockdown, bovenstaande grafiek en trendlijn laat in ieder geval duidelijk zien hoe snel het kan gaan met de groei in het aantal besmette gevallen indien we niets doen of het advies van de overheid negeren. De situatie is niet bepaald rooskleurig. Het is niet uitgesloten dat we met een lockdown slechts de toename in het aantal besmette gevallen afremmen en niet direct doen dalen. We moeten echter ook voorzichtig zijn met paniek zaaien op basis van vergelijkingen met andere landen zoals Italië. Daar gelden andere omstandigheden.
Wij wensen de burgemeester en het regionale corona-team veel sterkte bij het nemen van de juiste beslissingen. Dat de gemeente Edam-Volendam een zeer hechte, sociale gemeenschap is kan een kracht zijn. Wij wensen alle inwoners van Edam-Volendam veel gezondheid en sterkte toe tijdens deze moeilijke dagen.
Ramon Tol en Nico van Straalen
